The Samskriti Corner

Here is the vyakhyana for Verse 1 of Kiratharjuniyam along with the video explanation:

Video:

श्रिय: कुरूणामधिपस्य पालिनीं प्रजासु वृत्तिं यमयुङ्क्त्त वेदितुम् ।
स वर्णिलिङ्गी विदित: समाययौ युधिष्ठिरं द्वैतवने वनेचर: ।।१।।
Prose Order (अन्वय:)
Basic Sentence:वनेचरः यम् वेदितुम् अयुङ्कत, तम् युधिष्ठिरं समाययौ ।

Full Prose Order: विदित: वर्णिलिङ्गी स: वनेचर: यम् श्रिय: कुरूणाम् अधिपस्य प्रजासु पालिनीं वृत्तिं वेदितुम् अयुङ्क्त्त,  (तम्) युधिष्ठिरं द्वैतवने समाययौ ।

Word-to-word meaning (प्रतिपदार्थ:)
वनेचर: – यः वने चरति – forest dweller
यम् – युद्धिष्ठिरं
वेदितुम्  – ज्ञापयितुम् – made to know
श्रिय: – माननीयस्य – of the king
कुरूणाम् – कुरु-राज्यस्य – of the land of the Kurus꙳
अधिपस्य  – महाराजस्य – of king Duryodhana
प्रजासु – प्रजानाम् विषयेषु – in matters regarding his subjects
पालिनीं वृत्तिं –  रक्षण कार्यं the action of protection
अयुङ्क्त्त – directed
विदित: – understood
वर्णिलिङ्गी –  ब्रह्मचारी or bachelor (प्रथमाश्रमी)
स: – he (the forest dweller)
युधिष्ठिरं – Yuddhishtira
द्वैतवने – forest
समाययौ – met

English translation
The forest dweller, in the guise of a bachelor,  met Yuddhishtira in the forest, to whom he described the Duryodhana’s rule.

Grammar
Compounds (समासा:)
१) वर्णिलिङ्गी – वर्णः लिङ्गं यस्य सः (बहुव्रीहिः समासः)
२) युधिष्ठिरं – युधि स्थिरः, तम् (अलुक् समासः – प्रत्ययस्य व्ययः)
३) द्वैतवने – द्वैतं इति वनं – ( सम्भावनापूर्वपदकर्मधारयः समासः)

Text: https://archive.org/details/KiratarjuniyamWithMallinathasCommentary-KpParab